Böbrek Taşı

Böbreklerin Görevi Nedir?
Böbrekler kanda bulunan zararlı atıkları süzen ve bu atıkların suyla birlikte idrar biçiminde
dışarı atılmasını sağlayan organlardır. Böbreklerin idrar oluşturmak dışında başka önemli
görevleri de vardır. Böbrekler, kemik iliğindeki kan hücrelerini olgunlaştıran eritropoetin adlı
bir hormonun yapımından sorumludur. Bu sayede vücudu kansızlığa karşı korurlar.Buna ek
olarak, D vitamininin sentez edilmesine katkıda bulunarak kalsiyum ve fosfor dengesini
düzenlerler. Bu da kemiklerimizin dirençli olmasını sağlar.
Böbrek Taşları Nasıl Oluşur?
Ülkemiz taş hastalığının sık görüldüğü bir ülkedir. Ülkemizde yaşayan her 100 kişinin 12-
13’ü bu hastalıktan muzdariptir.
İdrar içerisinde bulunan birtakım minerallerin, bazı metabolik bozukluklar ya da sıvı alım
azlığına bağlı idrar içerisindeki yoğunlukları artınca önce kristal oluşumu, ardından bu
kristallerin kümelenip birleşmesiyle taş oluşumu meydana gelmektedir.
Kaç Çeşit Böbrek Taşı Vardır?
Taşlar yapısını oluşturan kristallerin cinsine göre 5 ana kategoriye ayrılmaktadır: Kalsiyum
Oksalat Taşları (en sık), Kalsiyum Fosfat Taşları, Enfeksiyon (Strüvit) Taşları, Ürik Asit
Taşları ve Sistin Taşları. Taşın yapısının bilinmesi, tedavi sonrası tekrar taş oluşumunun
önlenmesi ve buna yönelik önlemler alınması açısından önemlidir.

Böbrek Taşı Neden Oluşur?
Taş hastalığının neden oluştuğu günümüzde tam olarak aydınlatılamamış olsa da birtakım
genetik nedenler, doğuştan gelen hastalıklar, beslenme ve sıvı alma alışkanlığı, yaşanılan
coğrafya, iklim, ırk, meslek gibi birçok faktörün rol oynadığı kabul edilmektedir. Özellikle
yeterli miktarda sıvı tüketilmemesi, tuz ve rafine şeker tüketiminin yüksek olması, fazla
hayvansal protein alınması, sıcak ortamlarda yaşamak ve çalışmak, sedanter yaşam tarzı, idrar
yolu enfeksiyonları, bazı metabolik ve genetik hastalıklar ile böbreğin yapısal bozuklukları
sorumlu tutulmaktadır.

Böbrek Taş Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Böbrek taş hastalığı kimi zaman hiçbir belirti vermeden tesadüfen saptanabildiği gibi zaman
zaman idrar yoluna düşerek çok şiddetli ağrılara neden olabilmektedir. Ağrının vasfı
genellikle kolik tarzında olup, dalgalar halinde gelmekte ve kıvrandırıcı tarzda olmaktadır.
Ağrının hissedildiği alan yan (böğür) bölgesi olup, kasık bölgesine doğru yayılmaktadır. Ağrı
dışında görülen en önemli belirtiler ise bulantı, kusma, idrar yaparken yanma, idrardan kan
gelmesi ve idrar yapma problemleridir.
Böbrek Taş Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?
Böbrek taş hastalığı tanısı için detaylı bir anamnez ve muayenenin yanı sıra birtakım
laboratuar ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmaktadır. Ultrasonografi, direk grafi ve
düşük dozla çekilen ilaçsız tomografi taş tanısında kullanılan en önemli radyolojik
görüntüleme yöntemleridir. Taşa yönelik bir müdahele planlandığında ilaçlı (kontrastlı)
incelemeler veya gerektiğinde sintigrafik incelemeler planlanabilmektedir.
Taş hastalığının nedenlerinin araştırılması amacıyla kan ve idrarda bir takım metabolik
incelemelerin yapılması ve taşın analiz edilmesi ilerde hastalığın tekrar etmemesi açısından
önem arz etmektedir.

Böbrek Taşlarının Tedavisi
Böbrek taş hastalığı tedavisi; taşın yerleşim yeri, boyutu, tipi ve hastaya ait birtakım faktörler
göz önüne alınarak planlanmaktadır.

1-İlaç Tedavisi
Taşın büyüklüğü doğal olarak taşın düşüp düşemeyeceği konusunda önemli bir faktördür. 4
milimetreden (mm) daha küçük olan taşların yüzde 80'i kendiliğinden geçerler.
4–6 mm olan taşların bir tür tedavi gerektirme olasılığı daha yüksektir, ancak yaklaşık yüzde
60'ı doğal olarak kendiliğinden düşer.
6 mm'den büyük taşlar genellikle tıbbi tedaviye ihtiyaç duyarlar. Sadece yüzde 10 civarında
doğal olarak düşerler.
Böbreklerde oluşan taşların tedavisinde ağrı kesici ilaçlar ve narkotik etkili ilaçlar
kullanılabilir. Hastadaki enfeksiyonun tedavisi için antibiyotikler kullanılır. İlaç tedavisinde
doktor kontrolünden sonra taşın oluşum nedenine ve türüne göre ilaçlar tavsiye edilir.
Ürik asit taşlarının tedavisinde allopurinol, kalsiyum taşlarında tiazid diüretikler, kalsiyum
taşlarında fosfor çözeltileri uygulanır.

2-ESWL (Ses dalgaları ile taş kırma)
Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi yönteminde büyük taşları parçalamak için ses dalgaları
kullanılır. Parçalanan taşlar doğal yollarla daha kolay atılır. ESWL prosedürü hastada bazı
komplikasyonlara neden olabilir, sırt ile karında morarmalar ve böbrek çevresinde kanamalar
gibi. Ayrıca büyük taşlarda kırılan parçaların üreteri tıkamaması için öncesinde böbrekle
mesane arasındaki yol olan üretere kapalı yöntemle katater takmak gerekebilir.

3-URS / RIRC (Sert ya da kıvrılabilir üreterorenoskopi)
Böbrek taşlarının tedavisinde asıl amaç en az yan etki ile hastanın idrar yollarındaki tüm
taşların temizlenmesini sağlamaktır.
Daha önceleri sadece açık ameliyatla tedavi edilebilen böbrek ve üreter taşları, teknolojideki
gelişmelere paralel olarak, günümüzde endoskopik (kapalı) ameliyatlarla başarılı bir şekilde
tedavi edilebilmektedir.
Üreterdeki taşlar için ureterorensokop(URS) ile üretere girilip taşlar lazer kullanılarak
kırılabilir.
Fleksible (kıvrılabilir-esnek) cihazlarla ve lazer kullanılarak,idrar kanalından üreter ve böbrek
içine girilerek yapılan ameliyata Retrograt İntraRenal Cerrahi (RİRC) denir. Bu yöntem
minimal invaziv (daha az yaralayıcı) bir yöntemdir.
Kıvrılabilen üreteroskoplar; 3-3,5 mm çapında, içinde optik mercekler veya dijital kamera
kabloları ile taşın kırılması için lazerin geçirildiği çok ince çalışma kanalı olan teknoljik
aletlerdir. Böbreğin içindeki tüm havuzcuklarda dolaşılabilir ve izlenen taşları rahatlıkla lazer
yardımıyla kırılır.Endoskopik taş cerrahisindeki deneyimin artması ve teknolojideki
gelişmeler sayesinde bu yöntem kullanılarak 3 cm’e kadar olan taşları tümüyle kırarak
temizlemek mümkün olmaktadır.

4-PNL (perkütan nefrolitotomi)
Bu ameliyat yönteminde; hastanın yan bölgesinde cilde yapılan 1 cm lik bir kesi sonrası
böbreğin içerisine bir çalışma tüpü yerleştirilir. Bu tüpün içerisinden kamera ve çalışma kanalı
içeren endoskopik bir aletle girilerek böbreğin içerisine ulaşılır. Taşlar böbrek içinde küçük
parçalara ayrılarak dışarı alınır. Sonrasında bir drenaj tüpü (nefrostomi) yerleştirilerek

böbreğin ve giriş bölgesinin iyileşmesi sağlanır. Bu tüp 1-2 gün içinde çekilerek hasta evine
gönderilebilir.
Genellikle RIRC ameliyatı ile kırılması mümkün olamayan büyüklüklerdeki taşlar için tercih
edilebilir bir ameliyattır.

5-Açık ve Laparoskopik cerrahi yöntemler
Çok büyük taşlar, anatomik problemler nedeniyle üreter ya da böbrekteki taşlar için açık ya da
laparoskopik(kapalı) cerrahiler yapılmaktadır. Bu cerrahilerin oranı azalmakla birlikte özel
durumlarda gerekebilmektedir.