HPV (Human papilloma virus) deride ve genital organlarda siğillere ve bazı organ kanserlerine yol açan bir virüstür. Birden fazla HPV tipi olup, farklı tipler farklı hastalık tablolarına sebep olur.
Papillomavirüsler çift sarmallı DNA virüslerinden olup, bu virüs ailesinin üyesi olan HPV sadece insanları enfekte etme özelliğine sahiptir. 200’den fazla HPV tipi vardır, bu tipler yerleştikleri dokunun türüne göre mukozal/anogenital ya da genital olmayan kutanöz kategorilerine ayrılırlar ve değişik hastalık tablosu oluştururlar.
Karsinojenik HPV genotipleri de dahil erkeklerdeki çoğu HPV enfeksiyonu 12 ay içinde kendiliğinden geçer.
Bir yıldan uzun süre devam eden karsinojenik genital siğil enfeksiyonları kanser öncesi lezyonların ya da kanserin ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
Bazı HPV tipleri derinin alt tabakasında yer alan kutanöz epitele yerleşme eğiliminde olup;
- ayak tabanı siğiline (plantar),
- düz siğillere (flat),
- yaygın siğil (common) ve
- sık olarak balıkçılar ya da et ile uğraşanlarda görülen kasap siğiline (butcher’s ) sebep olurlar.
- Yaygın ve ayak tabanı siğilleri Tip 1,2 ve 4 HPV ile ilişkili iken, düz siğil HVP 3 ve HPV 10, kasap siğili ise HPV 2 ve HPV 7 ile ilişkilidir.
Bazı genital siğil tiplerinin anogenital epitele yerleşip, enfeksiyon oluşturma durumu söz konusudur.
En sık görülen yüksek riskli HPV tipleri:
HPV 16, HPV 18, HPV 31, HPV 33, HPV 45, HPV 52, HPV 58
En sık görülen düşük riskli HPV tipleri:
HPV 6, HPV 11
HPV virüsünün görüldüğü bölgeler:
Kadınlarda:
• Dış genital bölge
• Vajina
• Serviks (rahim ağzı)
• Perianal bölge (makat çevresi)
Erkeklerde ise:
• Dış genital bölge
• Perianal bölge (makat çevresinde) görülebilir.
HPV nasıl bulaşır?
HPV oral, anal ya da vajinal temas ile direkt olarak bulaşmaktadır. Partnerler arası bulaşma oranı ise yüzde altmış olmaktadır. Yüksek bulaşma oranlarına sahip olan HPV, cinsel olarak aktif olan kişilerde yüzde 50 oranında görülmektedir. Ancak her HPV virüsü tehlikeli değildir, bundan dolayı cinsel olarak aktif olan kişilerin düzenli olarak kontrollere gitmesi gerekmektedir.
HPV bulaşmasındaki risk faktörleri ise:
• Erken yaşta cinsel ilişkiye başlama
• Cinsel partner sayısının fazla olması
• Korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi
• Cinsel ilişki ile bulaşan enfeksiyon geçmişi
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması
HPV cinsel ilişki dışında bulaşabilir mi?
HPV cinsel ilişki dışında da bulaşabilen bir sorundur. Özellikle cinsel temas ile bulaşmakla beraber:
• Eğer kişinin vücudunda farklı bölgelerde siğil bulunuyorsa bu aşamada temas ise bulaşma riski ortaya çıkmaktadır.
• HPV virüsü olan kişilerin eşyalarını kullanmak bile bu durumda HPV bulaşması söz konusu olabilir.
Genital siğil belirtileri nelerdir?
HPV herhangi bir belirti vermeden de ilerleyebilir. Özellikle deride kabarık ya da yassı belirtilerin yanı sıra deri renginde pembe, kahve tonlarında et benleri görülebilmektedir. Bu siğiller özellikle büyük, birleşmiş ya da nodül olarak görülmektedir. Özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış olan ya da diyabet hastalarında bu sorun sıkça görülmektedir. Lezyonların oluşmasından sonra siğillerin sayısı ve boyutu artabilir veya nadiren bu siğiller kendiliğinden geçebilir.
• Cinsel ilişkide kanama,
• Gebelikte kanama,
• Dış genital bölgede kaşıntılar,
• Erkeklerde ise penis, skrotum ve kasık bölgesinde siğiller görülmektedir.
HPV Testi Nedir?
Anogenital siğil varlığı durumunda genel olarak klinik muayene ile tespit yapılabilmektedir. Ancak atipik yani normal dışı görünümü olan vakalarda tanı için histopatolojik değerlendirme yapılması gerekmektedir. Cerrahi olarak alınan doku örneği patoloji bölümü tarafından analiz edilir. Bu sayede siğil tanısı histopatolojik olarak ortaya koymak mümkündür.
HPV nasıl tedavi edilir?
Genital siğilleri tamamen tedavi eden kesin ve tek bir yöntem yoktur.
Amaç görülebilen en fazla sayıda siğili ortadan kaldırıp, vücudun bu virüs yüküne karşı yeterli bağışıklık yanıtı oluşturup, kendi kendine iyileştirmesidir.
Siğillerin tedavi edilmesi önerilir.
Belirti vermeyen anogenital ya da mukozal HPV enfeksiyonların ise beraberinde kanser öncesi değişiklik görünümü yoksa tedavisi önerilmez.
Tedavinin etkili olduğuna dair net kanıt olmamasının yanında, tedavi ardından lezyonun yanındaki sağlam deride uyku halinde olan HPV’nin aktive olmasıyla siğiller gelişebilir.
HPV hastalığı tedavi kararında;
- Lezyonların bulunduğu anatomik bölge,
- Lezyon sayı ve büyüklüğü
- Lezyonun görünümü
- Tedavinin olası yan etkileri
- Tedavi maliyeti
- Hasta özellikleri ve tercihi
- Hastanın daha önce aldığı tedaviler
- Hekimin tecrübesi önemli parametrelerdir.
3 kez tedavi uygulanması sonrası yeterli düzelme görülmezse ya da 6 kez tedavi uygulanması sonrası tam iyileşme sağlanmazsa farklı bir tedavi modalitesi denenmelidir.
HIV pozitif olan ya da bağışıklığı baskılanmış hastalara birden fazla tedavi türü uygulanır. Bu grup hastalardaki genital siğiller sıklıkla tedaviye dirençlidir. Tedavi türünden bağımsız genital siğillerde tekrarlama oranı maalesef yüksektir.
HPV hastalığı tedavisinde;
- İlaç tedavisi (Lezyonla bölgesine uygulama-krem ve jel)
- Cerrahi tedavi (Büyük siğillerde)
- Koterizasyon (Yakma işlemi)
- Kriyoterapi (Kimyasal madde kullanarak siğilleri dondurma, seçenekleri mevcuttur.
En sık yan etki uygulanan bölgedeki deride değişiklik görülmesi ve ağrıdır.
HPV aşısı
HPV aşıları HPV 6,11,16,18’a karşı etkili olan Gardasil ve HPV 6,11,16,18,31,33,45,52,58’a karşı etkili olan Gardasil-9 ‘dur. Ocak 2023 tarihi itibariyle Avrupa ile aynı anda ülkemizde piyasaya sürülen Gardasil-9 en etkili seçenektir.
HPV aşısı ne zaman yapılmalı?
HPV ile enfekte olmadan ortalama 9-26 yaş arası HPV aşısı yapılması önerilir.
15 yaşından küçük çocuklara 2 doz, 15 yaş üzeri çocuk ve HPV ile enfekte olmamış genç yetişkinlere ise 6 ay içinde 3 doz aşı yapılması önerilir.
27-45 yaş arası genital siğil enfeksiyonu olmayan yetişkin erkeklerde aşılanabilirler. Erkeklere HPV ilişkili anal kanserin ve genital kanserin önlenmesi açısından aşılama önerilir.
Hastada bir HPV kaynaklı genital siğil varsa önce bu tedavi edilmeli sonra siğilsiz 3 ay geçtikten sonra aşı yapılmalıdır. Yine 3 doz aşı yapılması gereklidir.